Szkoda, że Sting jej nie zna

Widzę, że niektórzy moi Znajomi zachwycają się słowami Stinga, które wczoraj, 30 lipca 2022 roku, na zakończenie koncertu w Warszawie wypowiedział w obronie demokracji. Jego zdaniem "alternatywą dla demokracji jest koszmar. Alternatywą dla demokracji jest więzienie. Więzienie umysłu. Alternatywą dla demokracji jest przemoc, opresje, zniewolenie i milczenie. Ta alternatywa nazywa się tyranią". 

Skoro Sting w dalszych słowach swej poruszającej wypowiedzi tak mocno apelował o mówienie prawdy, to koniecznie trzeba powiedzieć, że istnieje inna alternatywa dla demokracji, aniżeli ta przedstawiona przez sławnego artystę. Tą alternatywą jest teokracja - czyli władanie Boga! Wszędzie tam, gdzie Chrystus Pan zamieszkuje w ludzkich sercach, tam jest pokój, radość i miłość. Królestwo Boże to sprawiedliwość i pokój, i radość [Rz 14,17] - mówi Biblia. Wielkim mankamentem demokracji jest to, że pięćdziesiąt jeden procent ludzi może narzuć swą wolę pozostałym osobom. Machina demokracji pozwala większości nie liczyć się z mniejszością. W demokracji trzeba wciąż wygrywać wybory, bo inaczej jesteś na spalonej pozycji. Jezus Chrystus natomiast pochyla się nad każdym człowiekiem i czyni go wewnętrznie szczęśliwym. 

Od lat widzę, co wprowadzenie mechanizmu demokracji narobiło w środowiskach chrześcijańskich. Nawet jasno postawiona nauka Pisma Świętego nie jest w stanie przeciwstawić się wynikom demokratycznego głosowania. Wystarczy, że zbierze się grupa pastorów od pozostałych o jednego liczniejsza, a przez wieki głoszona nauka apostolska przestaje obowiązywać. Z duchowego punktu widzenia demokracja bywa niebezpieczna a nawet szkodliwa. 

Dlatego pragnę panowania Jezusa Chrystusa. O Jego władzę zabiegam i za nią tęsknię. Diabeł równie często jak tyranią posługuje się też demokracją. Dzięki demokracji każda bezbożność może w społeczeństwie wziąć górę. Dopiero gdy Syn Boży obejmuje rządy w ludzkim sercu, w rodzinie, w społeczeństwie, wówczas wszyscy czują się wolni do robienia tylko tego, co dobre, miłe i pożyteczne. Jeśli Syn was wyswobodzi, prawdziwie wolnymi będziecie [Jn 8,31] - mówi Biblia. Szczęśliwy naród, którego Bogiem jest PAN [Ps 33,12]. 

Alternatywą dla demokracji nie musi być tyrania. Może nią być panowanie Jezusa Chrystusa. Najwidoczniej Sting nie zna tej alternatywy, a jeśli nawet ją zna, to szkoda, że w ogóle o niej nie wspomniał.

Dlaczego sobie z tym nie poradził?

Czytając wczoraj Biblię natknąłem się na interesującą wzmiankę o judzkim królu Azariaszu. Miał szesnaście lat, gdy został królem, a panował w Jeruzalemie pięćdziesiąt dwa lata. Matka jego nazywała się Jekolia, a pochodziła z Jeruzalemu, czynił on to, co prawe w oczach Pana, wszystko tak samo, jak jego ojciec Amasjasz. Jednak świątynki na wyżynach nie zostały zniesione i lud w dalszym ciągu składał na wyżynach ofiary i spalał kadzidła [2Krl 15,2-4].

Azariasz, zwany też Uzjaszem, zaimponował mi niezwykłą długością panowania. Pięćdziesiąt dwa lata to wieczność, gdy chodzi o utrzymywanie się przy władzy. Można myśleć, że tajemnica długości królowania tkwi w jego imieniu, które znaczy: "PAN wspomógł" oraz imieniu jego matki - "PAN potrafi". Należałoby w ogóle być pod wrażeniem prawości i pobożności tego człowieka, gdyby nie natchniona wzmianka: Świątynki jednak nie znikły, lud nadal składał w nich ofiary i spalał kadzidła. 

Owe świątynki to ślady dawnego odstępstwa i bałwochwalstwa króla Salomona. Uległ on namowom zagranicznych kobiet, z którymi się związał i stworzył im wokół Jerozolimy miejsca do uprawiania kultu ich bogów, któremu i sam w końcu uległ. Wtedy to właśnie Salomon zbudował na górze położonej na wschód od Jerozolimy świątynkę dla Kemosza, ohydy Moabitów, i dla Molocha, ohydy Ammonitów. Podobnie postępował względem wszystkich swoich kobiet z obcych plemion, które spalały kadzidła i składały ofiary swoim bóstwom [1Krl 11,7-8]. Bałwochwalstwo praktykowane w Kanaanie przed osiedleniem się Izraelitów miało całkowicie pójść w niebyt, ustępując miejsca oddawaniu czci jedynemu, prawdziwemu Bogu w  jerozolimskiej świątyni. Niestety, król Salomon doprowadził do jego ponownego rozkwitu. 

Król Azariasz miał świadomość, że świątynki na wzgórzach gniewają Boga i należy usunąć z ziemi judzkiej owe ośrodki bałwochwalstwa. Bóg przemawiał wówczas poprzez proroka Izajasza, który już na początku swej posługi wyjaśnił, że Bóg porzucił swój lud ponieważ: Pełna też jest jego ziemia bożków, kłaniają się dziełu własnych rąk, temu co uczyniły ich palce [Iz 2,8]. W pałacu codziennie rozbrzmiewały słowa: "PAN wspomógł" i "PAN potrafi". A jednak Azariasz przez pięćdziesiąt dwa lata nie potrafił do końca zerwać z zakorzenionym w narodzie bałwochwalstwem.

Zaskoczyła mnie ta dziwna niemoc Azariasza? A co obserwuję w środowiskach ewangelicznego chrześcijaństwa w naszych czasach? Wiemy, że wiara w Jezusa Chrystusa domaga się całkowitego oddzielenia się od świata i jego bałwochwalczej religii. Nie chodźcie w obcym jarzmie z niewiernymi; bo co ma wspólnego sprawiedliwość z nieprawością albo jakaż społeczność między światłością a ciemnością? Albo jaka zgoda między Chrystusem a Belialem, albo co za dział ma wierzący z niewierzącym? Jakiż układ między świątynią Bożą a bałwanami? Myśmy bowiem świątynią Boga żywego, jak powiedział Bóg: Zamieszkam w nich i będę się przechadzał pośród nich, i będę Bogiem ich, a oni będą ludem moim. Dlatego wyjdźcie spośród nich i odłączcie się, mówi Pan, i nieczystego się nie dotykajcie; a Ja przyjmę was i będę wam Ojcem, a wy będziecie mi synami i córkami, mówi Pan Wszechmogący [2Ko 6,14-18]. Jaśniej tej sprawy postawić nie można. Skąd więc pomysł niektórych naszych braci i sióstr, aby z ludźmi tkwiącymi w bałwochwalstwie razem się modlić, ewangelizować lub koncertować? W ich życiu świątynki jednak nie znikły.

Dziwi mnie ta niemoc Azariasza, że przez pięćdziesiąt dwa lata nie potrafił poradzić sobie z usunięciem świątynek? A jak ja radzę sobie z przyzwyczajeniami i zachciankami starej natury? Ileż to już lat upłynęło, a ja wciąż nie jestem taki, jakim być powinienem... 

Natchniona wzmianka o Azariaszu daje mi wiele do myślenia. 

Sami na wakacje?

Tegoroczna wędrówka górskim szlakiem
w towarzystwie braci i sióstr w Chrystusie

Bardzo mnie to cieszy, gdy widzę ludzi z Centrum Chrześcijańskiego  NOWE ŻYCIE wspólnie planujących wakacyjne wyjazdy. Zapracowani i nie mający dla siebie nawzajem zbyt wiele czasu w ciągu roku, korzystają z urlopu w najlepszy z możliwych dla chrześcijan sposobów.  Spędzają go w towarzystwie osób wierzących w Jezusa Chrystusa. Miłość wzajemna tak ich przyciąga, że nie wyobrażają sobie wyjazdu w pojedynkę albo zawsze tylko w rodzinnym gronie, choćby nie wiem jak egzotyczne miejsca mieli w swoim zasięgu. 

Oczywiste, że osoby bardziej zasobne materialnie, dostosowują się wtedy z poziomem swoich oczekiwań do możliwości osób uboższych, a ci z kolei mobilizują się finansowo, aby koniecznie pojechać razem z ludźmi wierzącymi. Wspólne wyjazdy zawsze wymagają jakiegoś kompromisu i większej otwartości na dostosowanie się do warunków dostępnych dla wszystkich uczestników wypoczynku. Wielką nagrodą za tę elastyczność są wspólne przeżycia i przygody oraz zacieśnienie wzajemnych więzi. Procentuje to potem w kolejnych latach lepszym rozumieniem się nawzajem, radośniejszym udziałem w niedzielnych zgromadzeniach zboru  i wspólną służbą Bogu.

Owszem, czasem może dojść do takiej sytuacji, że w miejscu naszego wypoczynku nie będzie innych wierzących, ale wtedy od razu zaczynamy poszukiwać ich w najbliższej okolicy. Nosimy bowiem w sercu potrzebę społeczności z ludźmi, którzy podobnie jak my kochają i czczą PANA. Gdy słyszę, że ktoś wybiera się na wakacje w miejsce, o którym wie, że nawet w niedzielę nie będzie tam mieć styczności z ludźmi wierzącymi - to zaczynam się niepokoić jego stanem duchowym. Może to bowiem oznaczać, że jego życiowym priorytetem stał komfort i - nie daj Boże - chęć odpoczynku od kontaktów z innymi chrześcijanami.

W czasach biblijnego Izraela Bóg zorganizował swojemu ludowi w ciągu roku co najmniej trzykrotne, zbiorowe oderwanie się od codzienności. Trzy razy w roku będziesz świętował na moją cześć. Będziesz przestrzegał Święta Przaśników. Siedem dni jeść będziesz przaśniki, jak ci rozkazałem, w wyznaczonym czasie miesiąca Abib, bo podczas niego wyszedłeś z Egiptu. A niech się nie pokazują przed obliczem moim z próżnymi rękami. I Święta Żniw, pierwszych plonów prac twoich, z tego, coś wysiał na polu. I Święta Zbiorów z końcem roku, gdy zbierzesz plony twoje z pola. Trzy razy w roku zjawią się wszyscy mężczyźni twoi przed obliczem Wszechmocnego, Pana [2Mo 23,14-17]. Izraelici wędrowali wtedy do Jerozolimy i tam spędzali w społeczności z innymi cały tydzień. Radosną przygodą była już sama pielgrzymka, jak świadczą o tym niektóre psalmy, a tym bardziej pokrzepiający czas wspólnego świętowania w stolicy. 

 Kocham społeczność ludu Bożego. W ciągu mojego niekrótkiego już życia ani razu nie pojechałem, sam lub z rodziną, aby być gdzieś z dala od ludzi wierzących. Gdziekolwiek wyjeżdżałem, zawsze miałem na uwadze pragnienie przebywania z braćmi i siostrami w Chrystusie. Jechałem albo z nimi, albo do nich. Nie znam pojęcia "urlopu" od towarzystwa chrześcijan. Wiem, że nie mam prawa czynić się dla innych normą postępowania. Mam jednak prawo do osobistego świadectwa w tej sprawie, co niniejszym czynię. Szkoda mi czasu, żeby w otoczeniu bezbożnych ludzi siedzieć gdzieś pod palmami lub eksplorować egzotyczne zakątki świata. Nigdy nie chcę niczego robić w oderwaniu się od współwyznawców Pana, bo w nich mam całe upodobanie [Ps 16,3]. 

Cichutko i dyskretnie

Ona do szczęścia rozgłosu nie potrzebuje

Wszystkim i na różne sposoby w dzisiejszym świecie można próbować wybić się ponad przeciętność i szerzej zaistnieć w społeczeństwie. W środowisku chrześcijańskim do takich celów bywa używany również post. W potocznym odczuciu jest on bowiem w zeświecczonym kościele oznaką poszukiwania głębszej duchowości. Chrześcijanin, który nie pości, łatwo może zostać zaszufladkowany jako cielesny i duchowo powierzchowny.

Tymczasem post nigdy nie powinien stanowić kryterium oceny duchowości człowieka. Mamy w Biblii zapis rozmowy, która może być rozumiana i w ten sposób, że post jest przejawem wręcz jakiegoś kryzysu w społeczności z Bogiem, a nie jej rozkwitu. Wtedy przyszli do niego uczniowie Jana i pytali: Dlaczego my i faryzeusze pościmy, a uczniowie twoi nie poszczą? I rzekł im Jezus: Czyż mogą goście weselni się smucić, dopóki z nimi jest oblubieniec? Nastaną jednak dni, gdy oblubieniec zostanie im zabrany, a wtedy pościć będą [Mt 9,14-15].

Innymi słowy, post nie jest potrzebny, gdy chrześcijanin codziennie pielęgnuje bliską więź z Bogiem i trwa w społeczności Ducha Świętego. Post w swej istocie jest bowiem odsunięciem na bok rzeczy i przyjemności, które - wysunąwszy się w życiu chrześcijanina na plan pierwszy - zaczęły przysłaniać mu Boga. Czymś takim mogą być nie tylko rozkosze podniebienia. Postem należy objąć również każdy inny rodzaj ludzkiej pasji, uszczuplający nam czas świadomego kontaktu z naszym Zbawicielem i Panem, Jezusem Chrystusem. 

W poście chodzi o to, aby bliska społeczność z Bogiem znowu zajęła pierwsze miejsce w naszym życiu. Chrześcijanie nie żyją po to, aby jeść i pić. Oczywiste, że aby żyć, potrzebujemy coś zjeść i wypić, lecz jedzenie i picie nie ma prawa być dla nas najważniejsze. Codziennie na pierwszym planie w naszym życiu powinniśmy żywić pragnienia podobania się Bogu. Będziesz miłował Pana, Boga swego, z całego serca swego i z całej duszy swojej, i z całej myśli swojej. To jest największe i pierwsze przykazanie [Mt 22,37-38]. Niestety, umiłowanie rzeczy i wartości tego świata potrafi na tyle zdominować nasze życie, że miłość do Boga zaczyna tracić potwierdzenie w naszych postawach i czynach.

Dlatego w trosce o utrzymanie naszej relacji z Bogiem, dyskretnie odsuwamy na dalszy plan to wszystko, co zaciążyło nam na sumieniu i przeciskamy się bliżej Boga. Nie trzeba i nie należy tego ogłaszać całemu światu. Baczcie też, byście pobożności swojej nie wynosili przed ludźmi, aby was widziano (...). Ale ty, gdy pościsz, namaść głowę swoją i umyj twarz swoją. Aby nie ludzie cię widzieli, że pościsz, lecz Ojciec twój, który jest w ukryciu, a Ojciec twój, który widzi w ukryciu, odpłaci tobie [Mt 1,17-18]. Post w życiu odrodzonych duchowo ludzi to intymna sprawa. Po cichu i dyskretnie oddalamy się od ludzi oraz czynności absorbujących naszą uwagę, aby całkowicie skupić się na Bogu. Porządkujemy wtedy swoje życie i wszystko powraca na właściwe miejsce. To jest post, w którym PAN ma upodobanie. 

Są ludzie, którzy życzenia urodzinowe własnej żonie składają na Facebooku. Nie pojmuję, skąd w nich się to bierze, że każdy swój gest i czyn, nawet ten skierowany do najbliższych osób, potrzebują rozgłaszać. Są chrześcijanie, o których wszystkim wokoło wiadomo, że w danym dniu poszczą. Biblia uczy nas dyskrecji w takich sprawach. Gdy jestem w towarzystwie innych ludzi, a chcę przez telefon porozmawiać np. z żoną i dobrze ją przy tym słyszeć, to dyskretnie na ten czas wychodzę. Nie ogłaszam, że będę z nią rozmawiać i proszę wszystkich o uwagę. Podobnie, gdy odczuwam potrzebę postu, to na ten czas znikam. Niech sobie ludzie myślą, co chcą. 

Czy można na własną rękę założyć sobie kościół?

Biblie: Gdańska, Warszawska i Ewangeliczna.
Międzypokoleniowa jedność Kościoła.

W samym Trójmieście mamy aktualnie około czterdzieści niekatolickich wspólnot chrześcijańskich. Siedem zborów Kościoła Zielonoświątkowego, tyle samo zborów Kościoła Chrześcijan Baptystów, zbór Kościoła Chrystusowego, zbór Kościoła Wolnych Chrześcijan oraz coraz więcej rozmaitej maści i proweniencji społeczności od nikogo niezależnych. Powstają one nie dlatego, że w okolicy nie było żadnego zboru ewangelicznego. Pojawiają się na mapie Trójmiasta również nie dlatego, że starsi któregoś z istniejących, rozwijających się zborów podjęli decyzję o wysłaniu grupy braci z misją założenia nowej wspólnoty gdzieś w sąsiedniej dzielnicy. Cały szereg tych społeczności zrodziło się niestety z mniej zrozumiałych pobudek. Na przykład, komuś przyszło do głowy, że stworzy społeczność lepszą i nowocześniejszą. Ktoś inny zapragnął głębszych przeżyć i doznań, a jeszcze komuś do tworzenia nowego miejsca zgromadzeń wystarczyło tylko tyle, że przestały mu się podobać nabożeństwa, w których dotychczas uczestniczył.

Obok zakładania nowych "kościołów" z powyższych pobudek, część z nich powstaje w ramach strategii rozmaitych misji i organizacji chrześcijańskich. Według nich tajemnica rozwoju Kościoła kryje się właśnie w tworzeniu nowych wspólnot. Rzekomo pomocne w tej materii ma być praktykowane w Ameryce badanie społecznego zapotrzebowania. W danym mieście lub dzielnicy przeprowadza się ankietę, w której mieszkańcy odpowiadają na szereg pytań odnośnie tego, jaki kościół chcieliby mieć w pobliżu i do jakiego byliby gotowi uczęszczać? Po zebraniu stosownej ilości danych w tym zakresie, grupa zapaleńców przygotowuje spotkania wychodzące naprzeciw oczekiwaniom społecznym i "kościół" gotowy!

Jak to zjawisko zakładania 'kościołów' na własną rękę wygląda w świetle Biblii? Na podstawie nauki Pisma Świętego nauczamy, że Kościół jest jeden, święty, powszechny i apostolski. Wszyscy prawdziwi chrześcijanie są zbudowani na fundamencie apostołów i proroków, którego kamieniem węgielnym jest sam Chrystus Jezus, na którym cała budowa mocno spojona rośnie w przybytek święty w Panu [Ef 2,20-21]. Choćby nie wiem jak ktoś był uduchowiony i wykształcony teologicznie, musi uznać, że zadanie położenia fundamentów pod Kościół i określenia zasad jego funkcjonowania, nie przypadł komuś innemu, a tylko i wyłącznie apostołom Jezusa Chrystusa. Według łaski Bożej, która mi jest dana, jako mądry budowniczy założyłem fundament, a inny na nim buduje. Każdy zaś niechaj baczy, jak na nim buduje. Albowiem fundamentu innego nikt nie może założyć oprócz tego, który jest założony, a którym jest Jezus Chrystus [1Ko 3,10-11].

Gdy więc ktoś nawraca się do żywej wiary w Jezusa Chrystusa i staje się prawdziwym chrześcijaninem, jego pierwszą powinnością jest przyłączenie się do istniejącego już zboru, jako lokalnej cząstki Kościoła. Nawet sam apostoł Paweł miał taką potrzebę. A gdy przybył do Jerozolimy, starał się przyłączyć do uczniów, ale wszyscy się go bali, nie wierząc, że jest uczniem. Lecz Barnaba zabrał go, zaprowadził do apostołów i opowiedział im, jak w drodze ujrzał Pana i że do niego mówił, i jak w Damaszku nauczał śmiało w imieniu Jezusa [Dz 9,26-27]. Chodzi o to, ażeby początkujący chrześcijanin wszedł w środowisko Kościoła i od starszych w wierze braci uczył się drogi Pańskiej. Nawet tak błyskotliwy mówca, jak Apollos, potrzebował bliższego kontaktu z doświadczonymi chrześcijanami [Dz 18,26]. Tylko w uformowanym już lokalnym zborze Kościoła może nastąpić prawidłowy wzrost w wierze nowych sług Bożych i należyte ich przygotowanie do rozpoczęcia służby Bożej. 

Niestety, niektórzy świeżo upieczeni chrześcijanie nie chcą poddawać się pod autorytet braci starszych któregoś z istniejących już zborów. Od razu mają własną koncepcję wiary i służby, i czym prędzej chcą działać po swojemu. Marzy się im służba duchowa od nikogo niezależna. Tymczasem apostolski model powoływania do pracy Pańskiej jest zgoła inny. Najpierw - jak w przypadku św. Pawła - trzeba zacząć służyć w istniejącym już zborze. Potem, po jakimś czasie, może nastąpić skierowanie przez ten zbór do pracy misyjnej [zob. Dz 13,1-3]. Skoro nauka apostolska nakazuje nowym adeptom pracy Pańskiej: Niech oni najpierw odbędą próbę, a potem, jeśli się okaże, że są nienaganni, niech przystąpią do pełnienia służby [1Tm 3,10], to gdzie, jeśli nie w istniejącym już zborze, takiej próbie mogą być oni poddani?

Oczywiście, czasem zdarzyć się może jakaś sytuacja wyjątkowa, gdy np. w miejscu zamieszkania nowego chrześcijanina nie ma biblijnego zboru, do którego mógłby się on przyłączyć. Lecz i wtedy, zanim zacznie on organizować nową wspólnotę, powinien nawiązać kontakt z jakimś zborem i poddać się pod autorytet tamtejszych starszych. Gdy owi starsi ujrzą i potwierdzą jego powołanie do służby, z pewnością go pobłogosławią i wspomogą w dziele zakładania nowej społeczności. Nie do przyjęcia z punktu widzenia nauki apostolskiej jest taki scenariusz, że nawracający się do Chrystusa człowiek zbiera wokół siebie jakąś grupę współwyznawców, np. byłych świadków Jehowy bądź rzymsko-katolików i od razu tworzą własną wspólnotę. Tak utworzoną społeczność, opierającą się na autorytecie jej założyciela, trudno nazwać zborem Kościoła. Nawet jeśli przetrwa ona próbę czasu to i tak któregoś dnia znajdzie się na doktrynalnych manowcach, a jej członkowie staną się rozbitkami w wierze.

Zasadniczo chodzi o to, ażeby każdy nowy sługa Boży rozpoczynał służbę w Kościele pod autorytetem braci, którzy tę służbę już sprawują i mają w niej doświadczenie. Służba Tymoteusza została  zapoczątkowana na podstawie prorockiego orzeczenia przez włożenie rąk starszych [1Tm 4,4] a także rąk apostoła Pawła [2Tm 1,6]. Podobnie miał postąpić Tymoteusz z nowymi pracownikami Pańskimi. A co słyszałeś ode mnie wobec wielu świadków, to przekaż ludziom godnym zaufania, którzy będą zdolni i innych nauczać [2Tm 2,2]. W prawdziwym Kościele nie ma i nie może być "wolnej amerykanki" w rozpoczynaniu służby. Potrzebny jest ścisły związek nowych pracowników z fundamentem położonym przez apostołów i proroków Jezusa Chrystusa, a określonym i zamkniętym treścią Pisma Świętego. Sam Chrystus Pan dba o to, aby sam sobie przysposobić Kościół pełen chwały, bez zmazy lub skazy lub czegoś w tym rodzaju, ale żeby był święty i niepokalany [Ef 5,27]. Nikt nie ma prawa tworzyć sobie kościoła na własną modłę.

Niestety, jak grzyby po deszczu, wyrastają społeczności, nie tylko w samym procesie tworzenia, dalekie od apostolskich wzorców. Chociaż Biblia mówi, że wszelkie proroctwo Pisma nie podlega dowolnemu wykładowi, albowiem proroctwo nie przychodziło nigdy z woli ludzkiej, lecz wypowiadali je ludzie Boży, natchnieni Duchem Świętym [2Pt 1,20-21], niektórzy chrześcijanie ze zdumiewającą łatwością interpretują Biblię po swojemu i - pociągając ludzi za sobą - zakładają własny 'kościół'. Bywa, że z praktycznych powodów później przyłączają się formalnie do jakiejś denominacji, jeśli ta zgadza się na ich autonomię i nie pyta o poglądy, ani o pobudki, dla których powstali. Niektóre denominacje utraciły już przez to jedność wyznania wiary w obrębie swoich zborów. Każdy z nich robi, co mu się podoba.

Tymczasem wszystkie zbory prawdziwego Kościoła, bez względu na przynależność konfesyjną, dbają o jedność doktrynalną, starając się zachować jedność Ducha w spójni pokoju: jedno ciało i jeden Duch, jak też powołani jesteście do jednej nadziei, która należy do waszego powołania; jeden Pan, jedna wiara, jeden chrzest; jeden Bóg i Ojciec wszystkich, który jest ponad wszystkimi, przez wszystkich i we wszystkich [Ef 4,3-6]. Można pojechać na krańce świata, wejść do zgromadzenia chrześcijan o całkiem odmiennej kulturze, a od razu się okazuje, że wierzymy tak samo i działamy w tym samym Duchu. Tak jest z Kościołem od samego początku. Chociaż i wtedy już działały siły odśrodkowe, kościół, budując się i żyjąc w bojaźni Pańskiej, cieszył się pokojem po całej Judei, Galilei i Samarii, i wspomagany przez Ducha Świętego, pomnażał się [Dz 9,31].

Wszystkie zbory Kościoła na całym świecie charakteryzują się jednością w wyznawaniu i praktykowaniu wiary w Jezusa Chrystusa. Wszystkie zbory Kościoła pielgrzymującego nawiązują do wiary Kościoła już uwielbionego i tak samo trzymają się nauki Chrystusowej, jak tamte zbory się trzymały. Chrystus Pan bowiem przechadza się pośród wszystkich swoich zborów i Duch Święty jednakowo do zborów Kościoła przemawia. Nie jest tak, że jednemu mówi coś przeciwnego, niż powiedział drugiemu.

Czy można na własną rękę założyć sobie kościół? Nie można.